Tijdens de workshop Simpel Switchen op de Netwerkbijeenkomst van het Waardenetwerk Volwaardig Burgerschap van 17 april 2025 in Utrecht, gingen we in gesprek over hoe de Rijksoverheid samen met veldpartijen probeert om switches te vergemakkelijken tussen uitkering, dagbesteding, beschut en betaald werk.

De context
Programmamanager Simpel Switchen, Annemarie Klip van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, vertelde dat de participatiewet was bedoeld om het voor meer mensen makkelijker te maken om mee te doen. Omdat dit voor velen niet lukte is het programma Simpel Switchen in de participatieketen gestart. 'We doen dit in samenwerking met partners uit het veld. MIND is nu bij cliënten aan het ophalen welke knelpunten ze ervaren als ze een stap willen zetten.’ Heb je nog knelpunten? Stuur deze naar Mind (zie link onderaan)!

Goed nieuws is dat op 22 april de Tweede Kamer de herziening van de Participatiewet in Balans heeft goedgekeurd, waardoor professionals meer ruimte krijgen om mensen die afhankelijk zijn van bijstand, persoonlijk te ondersteunen en maatwerk te bieden.

Simpel Switchen
De ambitie van het programma is om drempels weg te nementussen overgangen, zodat meer mensen mee kunnen doen op voor hen een passende plek. De regels dienen daarbij de mens en niet andersom. Er zijn zes hoofdoelen:

• Beter fiscaal inzicht voor de inwoner en professional
• Soepelere overgangen tussen uitkering en onbetaald en betaald werk
• En tussen vormen van betaald werk
• Er is altijd een veilige weg terug
• Professionals voelen zich gesteund en hebben de kennis en tools om mensen te ondersteunen
• Kennis over de data en de effecten – daarvoor wordt een monitor opgesteld.

Ruimte voor lokale afspraken
Klip onderstreepte het belang om lokaal met de juiste mensen aan tafel te gaan zitten om zo duurzame overgangen te faciliteren. Een paar tips: je mag afspreken dat een dagbestedingsindicatie geldig blijft, als iemand de stap maakt van dagbesteding naar werk. Zo kan iemand 'veilig' terug indien nodig.

• Als de indicatie voor beschut werk is verlopen, moet iemand nu weer de procedure in. ‘Daar willen we nog werk van maken’, zei Klip, ‘om soepele doorloop mogelijk te maken.’
• Een gemeente mag geld vanuit de Participatiewet en Wmo-geld gelijktijdig inzetten (ontschot budget).
• Een gemeente mag een belastingvrije uitstroompremie (ongeveer 2000 euro) uitkeren wanneer iemand uitstroomt uit de uitkering. Dit wordt echter zelden gedaan.
• Een rijbewijs geldt nu ook als geldig identiteitsbewijs, wat goedkoper is.
• Op de vernieuwde website is alles te vinden.

Voor professionals die in een netwerk gaan werken aan Simpel Switchen raadde Klip de serious game Eén uur in de bijstand aan. MIND heeft al een landingspagina waarop vragen kunnen worden gesteld.

Waarom is een soepele switch zo van belang? 
Ervaringsdeskundige Tilly van Oosten maakte duidelijk dat veel mensen niet weten wat er op hen afkomt als ze een switch maken. Zo wist zij, toen zij van uitkering naar betaald werk ging, niet welke financiele consequenties dit allemaal zou hebben. Iemand die constructief meedenkt vóór het maken van een dergelijke stap kan een overgang maken of breken (soms werkt men zelfs tegen). Daarnaast gaf Tilly handige tips over hoe je clienten het beste kunt ondersteunen bij het maken van switches. 

Leefwereld versus systeemwereld
Wim Ravenshorst, projectleider Simpel Switchen bij Divosa en bij Dwars door domeinen, vertaalt de switches in de loopbaan van Tilly (leefwereld) naar de systeemwereld. Dit maakt duidelijk waar de hiccups zitten. 

Die oplossingen zijn in de praktijk nooit simpel, erkende hij, omdat:

• Het over samenspel gaat tussen inkomen dat kan fluctueren en het tijdig doorgeven van veranderingen bij de belastingdienst.
• De ondersteuning passend moet zijn en moet blijven aansluiten als je de stap van de ene naar de andere activiteit maakt.
• Iemand daar moet komen waar hij zich op zijn plek voelt en niet waarvan de begeleider vindt dat die het best past.

 ‘Als systeemwereld moeten we zorgen dat die simpele switches ontstaan. Dat vraagt samenwerking, aanpassing van wet- en regelgeving, professionals die zich erin verdiepen en ondersteuning die past bij de fase waarin iemand zit en die altijd lineair is. Er moet een vangnet zijn voor als het niet lukt.'

Belangrijke tools zijn te vinden op Producten | Divosa. Om er een paar uit te lichten:

• Een Simpel Switchen - Keuzehulp voor de stap van dagbesteding naar werk. Het gaat erom een gevoel van veiligheid te creeeren door de stap terug mogelijk te maken. Op lokaal en regionaal niveau kun je dit samen met de partners organiseren.
• Een uitkering-naar-werk berekenaar van het Nibud berekent wat die overstap financieel betekent, ook voor toeslagen etc.

Daarna was er een uitwisseling met de deelnemers over knelpunten in de praktijk en mogelijke oplossingen. De inzet van IPW werd genoemd voor als je vastloopt bij een gemeente https://publiekewaarden.nl/.

Wil je meedoen aan de themasessies Werken en Ontwikkelen van het waardenetwerk Volwaardig burgerschap? Zij vinden 3x per jaar online plaats en 1x op lokatie. Meld je  aan bij lgent@denederlandseggz.nl