In 2021 is de Wet langdurige zorg (Wlz) opengesteld voor ggz-cliënten. Vooraf was berekend en begroot dat tussen 12.000 en 16.000 mensen met een psychische aandoening in de Wlz zouden komen. Maar nu zijn het er al ruim 32.000.

Als na 2021 het aantal Wlz indicaties alle voorspellingen overtreft, zijn de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en VWS de eersten die alarm slaan. Zij maken zich zorgen over de oplopende kosten. Het ministerie gaat in overleg met zorgaanbieders, zorgkantoren, gemeenten, cliënten en naasten. In mei 2023 maken de partijen een aantal bestuurlijke afspraken. Samen gaan zij actie ondernemen om de grote toestroom naar de Wlz te stoppen.

De bestuurlijke afspraken hebben betrekking op de korte en lange termijn. Op korte termijn krijgen alle regio’s de opdracht om, binnen de regels van het systeem, de toestroom naar de Wlz te verminderen. Of positiever geformuleerd: om mensen uit de ggz langer en beter in het sociaal domein op te (blijven) vangen. De regio’s krijgen bij hun plannenmakerij ondersteuning van consulenten van KPMG. Bovendien trok VWS eind 2023 tijdelijk twee bestuurlijke aanjagers aan die de regio’s op het juiste spoor moesten zetten.

Een van de bestuurlijke aanjagers was Jan Berndsen, in het verleden bestuurder van Lister, een organisatie voor beschermd en begeleid wonen. Hij is graag bereid om – over de grenzen van zijn opdracht heen – zijn visie te geven op bijna vier jaar ggz in de Wlz. “Het doel dat we met de Wlz beoogden is niet bereikt. Het zou een oplossing moeten bieden voor de zorg aan een kleine groep mensen met zeer ernstige, levenslange beperkingen. Denk bijvoorbeeld aan mensen die als gevolg van langdurige verslaving blijvende beschadiging hebben opgelopen. Die zorg was voor gemeenten te specialistisch en te duur. Voor hen zou de Wlz een uitkomst zijn. Maar er is nauwelijks aanbod bijgekomen voor deze complexe groep cliënten. We hebben nog steeds een tekort aan plekken, mensen kunnen soms nergens terecht. Tegelijk zien we een geweldige instroom van cliënten met een lager zorgprofiel, die de Wlz waarschijnlijk niet nodig hebben. Het is volledig uit de hand gelopen.”

Nog geen duizend cliënten hebben een Wlz zzp 5. Maar juist voor deze cliënten is er nog steeds een tekort aan woonzorgplekken. Berndsen: “Het zijn mensen met ernstige meervoudige problematiek: een zware psychiatrische aandoening, verslaving, gedragsproblemen, soms ook een verstandelijke beperking. Ze worden wel zorgwekkende zorgmijders genoemd, maar ik zie vooral veel cliëntmijdende zorgaanbieders. Ze durven het niet aan, omdat ze deze cliënten te complex vinden of omdat de omgeving protesteert. Het is natuurlijk ook niet makkelijk. Wat je nodig hebt zijn teams met passie voor deze doelgroep, die er echt voor gaan. Als je samen afspreekt dat je niemand loslaat en niemand buitenzet, komt er veel creativiteit vrij. Kies je een aanpak die vooral steunt op handhaving en beheersing, dan is je voorziening binnen een maand leeg.”

Lees het hele artikel via de link hieronder.