Het hoge percentage jongeren dat e-sigaretten rookt is onacceptabel, schreef demissionair VWS-staatssecretaris Maarten van Ooijen op 2 oktober aan de Tweede Kamer. Hij reageerde op recente cijfers van de Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten. De cijfers liegen er niet om: 21,7 procent van de jongeren gaf aan in de afgelopen 12 maanden de e-sigaret gebruikt te hebben. Kinderen beginnen er soms al op hun twaalfde mee. Vapen en roken gaan bovendien vaak samen: liefst 69,1 procent van de jongeren die vapen, rookt ook tabak.
Die zorgelijke trend maakte dat artsen in het najaar van 2023 massaal alarm sloegen (#artsenslaanalarm). Want vapen lijkt onschuldig, maar is dat zeker niet. Een e-sigaret verhit nicotine en smaakstoffen met behulp van propyleenglycol en glycerol. Bij die verhitting ontstaan giftige stoffen, waaronder formaldehyde, acetaldehyde en acroleïne. Die stoffen hebben aantoonbaar schadelijke gevolgen voor luchtwegen, hart en vaten en veroorzaken een verhoogd risico op longkanker.
Voor jongeren met ADHD is de e-sigaret funest
Maar naast lichamelijke gevolgen heeft vapen grote nadelige gevolgen voor het tienerbrein. Opname van nicotine leidt bij jongeren aantoonbaar tot problemen met cognitie, aandacht en stemming.
Nicotine stimuleert de afgifte van dopamine
Daarnaast onderschatten beleidsmakers de schadelijke invloed van vapen bij met name kinderen met een psychische kwetsbaarheid. Dat is een onderbelicht probleem. Juist voor jongeren met bijvoorbeeld adhd is de aantrekkingskracht van een e-sigaret groot. Want nicotine stimuleert de afgifte van dopamine. Dat jongeren met adhd hiervoor gevoelig zijn, is al langer bekend. Zij roken meer, zij beginnen er op jongere leeftijd aan en ze gaan sneller over van experimenteren naar regelmatig gebruik en ze zijn bij vergelijking zwaarder verslaafd dan jongeren zonder adhd.
Extra alarmerend is dat het verslavende effect van de e-sigaret bij jongeren met adhd nog groter is: één e-sigaret bevat meer nicotine dan een regulier pakje sigaretten.
Nu de schadelijke effecten van vapen zijn aangetoond, heeft de staatssecretaris terecht de verkoop van vapes met smaakjes per 1 januari 2024 verboden, alsook de online verkoop van e-sigaretten. Maar die maatregelen zullen niet voldoende zijn. Drastische maatregelen zijn nodig om het tij te keren. Daarvoor is minder vrijblijvende regelgeving nodig.
Vooral voor jongeren met een psychische kwetsbaarheid zoals adhd is de e-sigaret funest voor hun ontwikkeling. De behandelaren van Mentaal Beter Jong zijn alvast begonnen om in de behandelkamer actief aandacht te schenken aan het verslavende effect van vapes bij vooral jongeren met een psychische kwetsbaarheid als adhd.