Uit FD vandaag:
SCP: Meer geld maakt minima nog niet gezonder
In het kort:
- Het minimumloon is versneld verhoogd met 10%.
- Daarmee worden de inkomensverschillen kleiner.
- De gezondheidseffecten zijn echter vrijwel nihil, concludeert het SCP.
Dat er verband is tussen armoede en een slechte gezondheid staat buiten kijf. Bij maatregelen om de koopkracht van de laagste inkomens te verbeteren, speelt de wens om die vicieuze cirkel te doorbreken dan ook sterk mee. Maar een hoger inkomen leidt niet tot een betere gezondheid en meer welbevinden, althans niet op korte termijn. Dat is de ontnuchterende conclusie van een rapport dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) woensdag naar buiten brengt.
Dat wil volgens onderzoeker Christian Geppert niet zeggen dat de overheid dergelijke maatregelen beter achterwege kan laten. 'We constateren alleen dat een verhoging met circa 10% van het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen op een termijn van vier jaar gemiddeld geen noemenswaardig effect heeft. Misschien is dat er wel bij een ruimere verhoging of wordt het effect pas later zichtbaar.'
Waarom de gezondheid niet verbetert, blijkt niet uit het onderzoek. 'Mogelijk leidt extra geld bij de één tot minder stress, terwijl de ander het juist gebruikt om meer alcohol en tabak te kopen. Dan heb je een nuleffect.' Het onderzoek bevestigt volgens hem dat achterstanden in welzijn met heel veel factoren samenhangen. Generiek inkomensbeleid kan die niet allemaal wegnemen — althans niet binnen enkele jaren.
Armoedeval
Aanleiding voor het SCP-onderzoek is de recente verhoging van het wettelijk minimumloon (wml). Het wml is begin dit jaar versneld verhoogd met ruim 10%. Volgend jaar komt daar voor mensen met een veertigurige werkweek nog 11% bovenop door een overstap van een minimum maandloon naar een minimum uurloon. Het kabinet wil werken zo lonender maken en de zogenoemde armoedeval kleiner.
Van die oorspronkelijke doelstelling is niets terechtgekomen. Door de inflatie is de koopkracht van het minimumloon en de daaraan gekoppelde AOW- en bijstandsuitkeringen namelijk volledig uitgehold. In reële termen was het minimumloon daardoor minder waard geworden dan midden jaren negentig. De recente verhoging compenseert alleen de inflatie en zelfs dat niet helemaal. Alleen minimumloners met een meer dan 36-urige werkweek mogen nog hopen dat ze er volgend jaar reëel op vooruitgaan.
Meer tabak
Voor de resultaten van het SCP-onderzoek maakt dat niet uit. Om te simuleren wat er zou zijn gebeurd bij een reële wml-verhoging met 10% hebben Geppert en mede-onderzoeker Sander Muns gekeken wat er gebeurt met de gezondheid van een representatieve steekproef van mensen die de afgelopen jaren door een wijziging in hun persoonlijke omstandigheden een vergelijkbare inkomensverbetering hebben meegemaakt.
Een zodanige inkomensverbetering blijkt, althans in de eerste vier jaar, nauwelijks effect te hebben op hun gezondheid. Alleen als mensen een baan krijgen of kwijtraken, heeft dat duidelijk weerslag op bijvoorbeeld beroep op de ggz of medicijnengebruik. Bij een verhoging van het minimumloon speelt wijziging in de werkstatus echter geen rol.
De onderzoekers stellen wel vast dat de wml-verhoging in sterkere mate terechtkomt bij mensen met een slechte gezondheid. De maatregel maakt de inkomensongelijkheid ook kleiner. Geppert tekent daarbij aan dat dit effect niet erg groot is. Het extra geld wordt uitgesmeerd over een grote groep en de inkomensverschillen met de bovenste laag blijven groot. De laagste 10% van de inkomens krijgt er 3,3% bij en de hoogste 10% (via de inkomensonafhankelijke AOW) 0,2%. Tussen deze twee groepen ligt echter een inkomensverschil van meer dan 400%, dus die kloof wordt maar een heel klein beetje kleiner.