We spraken in 2024 en 2025 met praktijkopleiders in de ggz, docenten of coördinatoren van hbo-v opleidingen, ervaringsdeskundigen en andere professionals uit de ggz of het sociale domein. Deze gesprekken vormen de basis voor dit thema-artikel. Daarnaast werd met een aantal professionals gesproken die zowel in onderwijs als in de ggz verpleegkundige werkzaam zijn.
Hieronder volgt de samenvatting van het artikel. Lees, download en verspreid dit artikel via de link onderaan dit bericht.
Waarom?
Volwaardig burgerschap betekent dat iedereen, ook mensen met een psychische kwetsbaarheid, kunnen meedoen in de samenleving en regie houden over het eigen leven. Om dit te bereiken is herstelondersteunend werken onmisbaar. Toch krijgt dit thema in het onderwijs en de zorgpraktijk nog onvoldoende aandacht.
Hbo-verpleegkundeopleidingen geven weinig aandacht aan geestelijke gezondheid en herstelgericht werken. Dat is opmerkelijk, want verpleegkundigen krijgen in vrijwel elke sector te maken met mensen met psychische problematiek. Kennis van mentale gezondheid en de juiste houding zijn dus geen luxe, maar noodzaak.
Wat is herstelondersteunend werken?
Bij herstelondersteunend werken ligt de focus op de eigen kracht van de persoon, in zijn persoonlijke context. De hulpvrager zelf is eigenaar van zijn problemen én van het proces waarin hij of zij met steun van de tijdelijke ondersteuner zijn leven positief beïnvloedt op weg naar herstel. Dit vraagt onder meer empathie en presentie van de hulpverlener en aansluiten bij de persoon en zijn netwerk.
Wat vraagt dit van het onderwijs?
Jonge studenten hebben vaak nog weinig begrip van psychische problemen. Wat hierin helpt is het inzetten van ervaringsdeskundigen en het benutten van eigen ervaringen met ontwrichting en herstel van docenten en studenten. In het curriculum zouden een empathische herstelondersteunende aanpak, aansluiten op het informele netwerk en werken vanuit presentie, meer verweven moeten worden.
Samenwerking tussen opleidingen
Samenwerking tussen opleidingen onderling én met de praktijk is helpend om tot vernieuwing in het onderwijs te komen, die goed aansluit bij de praktijk. Denk aan gezamenlijke projecten tussen verschillende studierichtingen, zoals Social Work, Verpleegkunde, Toegepaste psychologie en Ervaringsdeskundigheid. Maar ook aan regionale leernetwerken, praktijkateliers en labs waarin kennis uit de ggz-praktijk en het onderwijs met elkaar verbonden wordt.
Ook de praktijk van de ggz is weerbarstig
Herstelondersteunend werken is tot op zekere hoogte in de ggz ingevoerd maar kan nog aan diepgang winnen. Het benutten van ervaringskennis van professionals en cliënten en ervaringsdeskundigen zal helpen om ook daar een meer diepgaande verandering te maken. Maar ook gelijkwaardige samenwerking tussen disciplines, en inzetten op reflectie en intervisie.
Lees meer in het overzichtsartikel
We leggen uit wat herstelondersteunend werken inhoudt, wat dit vraagt van het onderwijs en hoe de praktijk hierbij kan aansluiten. Ook laten we zien welke kansen er liggen in samenwerking tussen opleidingen en ggz-instellingen, en hoe ervaringsdeskundigheid daarbij een sleutelrol speelt.